بررسی سرچشمه های فکری مولوی در مثنوی،احیاء علوم الدین غزالی، مقالات شمس و معارف بهاء الولد

الف: موضوع و طرح مسأله (اهمیت موضوع و هدف) : از آنجا که احیاء علوم الدین غزالی و مقالات شمس و معارف بهاء الولد هیچکدام جزء سرفصل های درسی رشت? زبان و ادبیات فارسی نیستند لذا بررسی و معرفی و تحلیل این سه اثر بزرگ عرفانی ضروری به نظر می رسید. هدف از این رساله بررسی سرچشمه های فکری مولوی در مثنوی، احیاء علوم الدین، مقالات شمس و معارف بهاء الولد است زیرا مولوی با اینکه در بسیاری از مباحث فکری و معرفتی صاحب نظر است اما بناهای اصول فکری او را می توان در سه اثر فوق جستجو کرد با اینکه این تأثیر پذیری به گون? صرف و خام نیست بلکه مولوی از بناهایی مشترک به مبناهایی متفاوت می رسد. ب: مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع ، چارچوب نظری و پرسشها و فرضیه ها: فرضیه تحقیق براین است که بسیاری از اندیشه های فلسفی، عرفانی و دینی که مولوی در مثنوی مطرح می کند مسبوق به سابق است بدین معنی چارچوب این بن مایه های فکری در آثار و افکار کسانی چون غزالی، بهاء الولد و شمس تبریزی قابل رد یابی است اگرچه گاه برخی از این اصول فکری در این سه کتاب تنها به صورت مجمل آمده است اما مولوی با دقت و ژرف اندیشی خود از آنها چون ماد? خامی استفاده کرده و با بیان زیبا و ذهن منسجم خود این مفاهیم را به تعالی رسانده است. پ: روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم، روش تحقیق، جامعه مورد تحقیق، نمونه گیری و روشهای نمونه گیری، ابزار اندازه گیری، نحوه اجرای آن، شیوه گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها: سرچشمه های فکری: ریشه ها و منابع اندیش? یک متفکر یا عارف که برگرفته و تأثیر پذیرفته از اصول فکری دیگری باشند. مکتب عرفانی: نظامی از اندیشه ها و مشارب فکری و معرفتی که شامل مولفه ها و اصول مشخصی باشد واز یک یا چند نظری? معین پیروی کند. روش تحقیق: روش تحقیق به صورت کتابخانه ای می باشد بدین صورت که ابتدا مباحث و مطالب این رساله با استفاده از منابع و مآخذ مهم فیش برداری شده، سپس فیشها بر حسب موضوع و مدخل مورد نظر مدون گردید.آنگاه به شیوه بررسی و تحلیل، موضوعات و مباحث عرفانی و فکری به نگارش درآمد. ت: یافته های تحقیق: آنچه در این رساله بررسی شد تحلیل و تطبیق مبانی فکری و معرفتی مولوی، غزالی، شمس تبریزی و بهاء الولد با تکیه بر آثارشان بود. رسالت این رساله جستجوی سرچشمه های فکری و معرفتی مولوی در آثار چند تن از عرفای پیش از خود نظیر احیاء علوم الدین، مقالات شمس و معرف بهاء الولد بود که تفاوت و تشابه دیدگاهها و بینشهای عرفانی و حالات روحی آنها را متجلی می ساخت. آنچه از این تحقیق به دست آمد تأثیر پذیری مولوی البته به طور غیر مستقیم در بسیاری از اصول فکری و معرفتی از غزالی، شمس تبریزی و بهاء الولد بود. مولوی بسیاری از مولفه های معرفتی خود را نظیر جبر و اختیار، وحدت وجود، شریعت، معرفت شناسی، تأویل و ... وامدار سه شخصیت فوق است. ث: نتیجه گیری و پیشنهادات: آنچه از این رساله نتیجه می شود این است که نظام اندیشگی مولوی در بین عرفا جلو? خاص و منحصر به فردی دارد. ذهن وقاد و برخورداری از تمام علوم دینی زمان و تجربه سلوک عرفانی در محضر استادان گوناگون از عواملی است که طیف فکری و نگرش معرفتی خاص و مستقلی را در مکتب عرفان او به نمایش گذاشته است از همین رو نمی توان او را به طور کامل در اندیشه های عرفانی و فلسفی و کلامی وامدار دیگران دانست. اما این موضوع به مفهوم عدم تأثیر پذیری او از عرفا و متفکران پیش از او نیست. بلکه مولوی بسیاری از اصول فکری و عرفانی را از غزالی، ابن عربی، شمس و پدرش اخذ کرده و با هضم و پرورش آن در نظام فکری اش به گونه ای کاملتر و پخته تر و گاه متفاوت تر از ایده قبلی پرداخته و انسجام بخشیده است.